رفلاکس معده؛ نشانه‌ها، علل و راه‌های درمان آن
رفلاکس معده یکی از شایع‌ترین مشکلات دستگاه گوارش و به معنای بازگشت محتویات اسیدی معده به مری است که سبب احساس سوزش در سر دل می‌شود.
رفلاکس معده یکی از شایع‌ترین مشکلات دستگاه گوارش و به معنای بازگشت محتویات اسیدی معده به مری است که سبب احساس سوزش در سر دل می‌شود.
به گزارش عرشه آنلاین، شاید کسی نباشد که در طول زندگی خود برای یک بار هم که شده با مشکلی به نام رفلاکس معده که معمولاً با سوزش سر دل یا ترش کردن شناخته می‌شود، مواجه نشده باشد. واقعیت این است که رفلاکس معده دومین مشکل شایع گوارشی است که بیش از ۴۰ درصد از مردم را گرفتار خود کرده است. این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که محتویات اسیدی معده به سمت مری بازگردد و علت آن نیز معمولا مربوط به کارکرد نادرست عضله تنگ کننده تحتانی مری (اسفنکتر) است.
به طور دقیق رفلاکس معده به چه معناست و علائم آن چیست؟ رفلاکس معده به چه دلایلی رخ می‌دهد و چه عوارضی دارد؟ رفلاس معده چگونه تشخیص داده می‌شود و از چه روش‌هایی برای درمان آن استفاده می‌شود؟ اگر شما نیز به دنبال پاسخ این سوالات هستید، با ما همراه شوید تا اطلاعات جامعی را درباره رفلاکس معده در اختیار شما قرار بدهیم.
رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده یک بیماری گوارشی شایع است که باعث سوزش معده در ناحیه تحتانی قفسه سینه می‌شود. در این بیماری که در میان مردم به نام ترش کردن معده شناخته می‌شود، رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده (شیره معده حاوی اسید) به مری باز می‌گردد. به برگشت اسید معده به مری «رفلاکس معده به مری» (GERD) گفته می‌شود که حالت مزمن رفلاکس اسیدی معده است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که عضله تنگ کننده اسفنکتر تحتانی مری (LES) ضعیف شود یا آسیب جدی دیده باشد. وظیفه اسفنکتر تحتانی مری جلوگیری از حرکتِ رو به بالای غذا از معده به مری است؛ بنابراین وقتی غذا از این قسمت عبور کند و وارد معده شود، این دریچه بسته می‌شود تا مانع بازگشت غذا و اسید معده به مری شود.
در صورت درست کار نکردن این دریچه یا بسته نشدن کامل آن آب گوارشی و محتوای معده به مری بازمی‌گردد و رفلاکس معده رخ می‌دهد. با این حال رخ دادن این اتفاق همیشه به معنای وجود بیماری نیست؛ حتی رخ دادن گاه و بی‌گاه آن طبیعی است. اگر علائم بازگشت اسید معده به مری دو بار در هفته اتفاق بیافتد، شما به بیماری ریفلاکس معده مبتلا شده‌اید که به آن بیماری بازگشت اسید معده به مری نیز می‌گویند. رفلاکس معده دومین بیماری شایع گوارشی است که براساس آخرین آمار‌ها حدود ۴۴ درصد از افراد را درگیر می‌کند. این آمار‌ها نشان می‌دهد که بیشتر این افراد حداقل یک‌بار در ماه احساس سوزش سر دل را تجربه می‌کنند و ۲۰ % افراد نیز علائم رفلاکس معده به صورت هفتگی را دارند.
رفلاکس معده چه علائمی دارد؟
علائم رفلاکس معده برحسب اندام و عضوی که تحت تأثیر اسید معده قرار می‌گیرد، متفاوت است. همه انسان‌ها علائم یک‌سانی را تجربه نمی‌کنند. علائم رفلاکس معده از خفیف به شدید دسته‌بندی می‌شوند و معمولاً بعد از خوردن غذا (به‌خصوص غذای تند یا چرب) و هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بروز پیدا می‌کنند. از علائم رفلاکس معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. درد یا سوزش سر دل: که با احساس سوزش در قفسه سینه همراه است، این سوزش ممکن است به گلو نیز برسد.
۲. احساس مزه تلخ یا ترش در گلو: در برخی موارد ممکن است بخشی از غذا یا مایع موجود در معده نیز به دهان بازگردد.
۳. سوء‌هاضمه: که با درد و ناراحتی در بالای شکم همراه است. احساس ناراحتی معده، داشتن حالت تهوع و استفراغ و احساس سیری آزاردهنده از علائم سوء‌هاضمه است.
۴. اشکال در بلع: در برخی از موارد فرد دچار مشکل در بلع می‌شود که گاه در تنفس فرد اختلال ایجاد می‌کند.
۵. باد گلو و آروغ زدن‌های مکرر: عضله اسفنکتر که در بالای مری قرار دارد، به دلیل حرکت گاز از میان این مسیر به ارتعاش درمی‌آید و درنتیجه صدا تولید می‌کند.
۶. گلودرد: در واقع این اسید معده است که گلو را تحریک می‌کند و سبب ایجاد درد می‌شود. گلودردی که مدت‌دار است و از بین نمی‌رود، مهم‌تر از همه اینکه همراه با نشانه‌های سرماخوردگی نیست.
بعضی بیماران مبتلا به رفلاکس ممکن است علائم دیگری هم داشته باشند که این علائم و نشانه‌ها عبارت‌اند از:
ــ درد در زیر جناغ سینه
ــ گیر کردن غذا
ــ حالت تهوع یا استفراغ (به‌خصوص هنگام صبح)
ــ جمع شدن بیش از حد بزاق در دهان و سرفه‌های مکرر بدون علت
ــ تلخ شدن دهان و برگشت آب و مواد غذایی از معده به دهان
ــ بوی بد دهان
ــ کاهش وزن بدون علت
ــ مدفوع خونی یا سیاه یا استفراغ خونی
ــ پف کردن
ــ سکسکه‌ای که از بین نمی‌رود.
علت رفلاکس معده چیست؟
زمانی که معده رفلاکس می‌شود، درواقع اسید معده به مری باز می‌گردد، این بازگشت اسیدی در معده می‌تواند به مری صدمه وارد کند و مشکلاتی را در بلع برای فرد ایجاد نماید. در بسیاری از موارد که این بیماری جدی گرفته نمی‌شود و رفلاکس فرد را درگیر سرفه‌های شدید و خشونت صوت کند، رفلاکس ممکن سبب پدید آمدن سلول‌های ناهنجاری شود که می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به سرطان مری شود.
رفلاکس ممکن است به دلایل مختلفی رخ بدهد که شایع‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
۱. عملکرد نادرست اسفنکتر تحتانی مری: هنگامی که شما غذا را فرو می‌برید، اسفنکتر تحتانی مری؛ یعنی گروهی از عضلات دایروی اطراف قسمت تحتانی مری شما باز می‌شوند و به غذا و مایعات اجازه پایین رفتن به سمت معده را می‌دهند؛ سپس دوباره بسته می‌شوند. با این حال چنانچه این دریچه‌ها غیرطبیعی باز و یا ضعیف شوند، اسید معده می‌تواند به مری شما برگردد و منجر به سوزش سر دل به طور مکرر شود. این برگردانده شدن ثابت اسید می‌تواند جداره مری شما را تحریک کند و به التهاب مری منجر شود (ازوفاژیت). با گذشت زمان التهاب می‌تواند تمام جداره مری را پوشش بدهد و به عوارضی مانند خونریزی، تنگی مری و یا مری بارت (یک بیماری پیش سرطانی) منجر شود.
۲. فتق حجاب حاجز: یکی از علت‌های شایع بیماری ریفلاکس اسید معده اختلالی به نام فتق هیاتال یا فتق حجاب حاجز است که در معده ایجاد می‌شود. این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که قسمت فوقانی معده و دریچه تحتانی مری به سمت بالا و دیافراگم حرکت می‌کنند، عضله‌ای که شکم را از قفسه سینه جدا می‌کند. به‌طور معمول دیافراگم به حفظ اسید در معده کمک می‌کند و اگر کسی فتق هیاتال داشته باشد، ممکن است اسید به سمت بالا و مری حرکت کند؛ بنابراین باعث بروز علائم بیماری ریفلاکس خواهد شد.
۳. عملکرد نادرست عضلات معده: گاه با انقباضات کند معده و به تاخیر افتادن تخلیه محتویات معده درون روده‌ها این مشکل پدید خواهد آمد؛ همچنین اگر حرکات دودی شکل معده دچار خلل و اشکال شوند، رفلاکس رخ می‌دهد.
۴. پُرخوری: زیاده‌روی در مصرف غذا نیز می‌تواند عاملی برای بروز رفلاکس و سوزش معده شود؛ به‌ویژه اگر بعد از خوردن غذا فورا بخوابید، این مشکل بیشتر به سراغ شما خواهد آمد.
۵. برخی بیماری‌ها و داروها: مبتلایان به بیماری آسم و نیز مصرف کنندگان دارو‌های ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن نیز ممکن است دچار رفلاکس معده شوند.
۶. مصرف برخی مواد غذایی: مصرف برخی از غذا‌ها که می‌تواند عامل رفلاکس یا تشدید کننده‌ی آن محسوب شود، عبارت‌اند از:
ــ مصرف الکل
ــ مصرف چای
ــ خوردن قهوه
ــ نوشیدن نوشابه‌های گازدار
ــ نوشیدنی‌های حاوی کافئین-شکلات
ــ خوردن مرکبات (نارنگی، پرتغال، گریپ فروت)
ــ مصرف گوجه فرنگی، رب و سس گوجه فرنگی
ــ مصرف زیاد غذا‌های تند و ادویه‌دار
ــ خوردن غذا‌های پرچرب
رفلاکس معده؛ نشانه ها، علل و راه‌های درمان آن
عوامل خطر ابتلا به رفلاکس معده
شرایطی که می‌تواند خطر ابتلا به رفلاکس معده را افزایش بدهد، شامل موارد زیر است:
ــ اضافه وزن یا چاقی
ــ خوردن تنقلات نزدیک به زمان خواب
ــ سیگار کشیدن
ــ باردار شدن
ــ تاخیر در خالی شدن معده
ــ داشتن رژیم غذایی کم فیبر
ــ تحرک نداشتن و ورزش نکردن
ــ مصرف زیاد نمک در وعده‌های غذایی
برای رفلاکس معده چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن درد در قفسه سینه به‌ویژه اگر دچار تنگی نفس یا درد در ناحیه فک یا بازو نیز هستید، فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید؛ زیرا ممکن است این‌ها علائم و نشانه‌های حمله قلبی باشد. همچنین درصورتی که علائم ریفلاکس معده را به صورت شدید یا مکرر تجربه کردید یا بیش از دو بار در هفته از دارو‌های بدون نسخه برای درمان سوزش معده استفاده کرده‌اید و همچنان بهبود نیافته‌اید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
ارسال نظر