حساسیت دندانی چیست؟

حساسیت دندانی به معنی درد ناگهانی در واکنش به گرما، سرما یا لمس است و معمولاً زمانی رخ می‌دهد که لایه‌های محافظتی دندان آسیب دیده یا عقب‌نشینی لثه رخ داده باشد.

به گزارش عرشه آنلاین و به نقل از health؛ حساسیت دندانی، که با عنوان «هیپر حساسیت عاج دندان» نیز شناخته می‌شود، نوعی درد دندان در پاسخ به محرک‌هایی مانند گرما، سرما، جریان هوا یا لمس خفیف است. این مشکل رایج است و حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اگر دندان‌هایتان به طور ناگهانی در برابر غذاها یا نوشیدنی‌های سرد یا گرم، مسواک زدن یا حتی تنفس دچار درد می‌شوند، مراجعه به دندان‌پزشک ضروری است.

دلایل شایع حساسیت دندانی

سطح خارجی تاج دندان (قسمت بالای لثه) توسط مینای سختی محافظت می‌شود و بخش ریشه (زیر لثه) نیز با پوششی به نام سمنتوم پوشیده شده است. زیر این لایه‌ها، بافتی نرم‌تر به نام عاج قرار دارد که دارای لوله‌های میکروسکوپی (میکروتوبول‌ها) است.

وقتی مینای دندان یا سمنتوم آسیب ببیند، محرک‌های خارجی از طریق این لوله‌ها به عصب‌های موجود در پالپ (لایه درونی دندان) منتقل شده و باعث ایجاد درد می‌شوند.

عوامل اصلی آسیب به این لایه‌ها شامل موارد زیر است:

پوسیدگی دندان: ایجاد سوراخ یا خرابی در مینای دندان، که عاج را نمایان می‌کند.

فرسایش مینای دندان: مواد غذایی اسیدی می‌توانند با گذشت زمان مینای دندان را فرسوده کنند.

سایش مکانیکی (abfraction): فشار فیزیکی یا نیروهای مکانیکی می‌تواند شیارهای قابل مشاهده‌ای در دندان ایجاد کند.

عقب‌نشینی لثه: که اغلب به دلیل افزایش سن، ژنتیک یا بیماری پیشرفته لثه اتفاق می‌افتد.

ترمیم‌های فرسوده: پرکردگی‌ها، روکش‌ها یا ترمیم‌های دندان ممکن است با گذشت زمان خراب یا ساییده شوند.

شکستگی دندان: ترک‌، شکستگی یا لب‌پریدگی مینای دندان می‌تواند باعث درد شود.

درمان‌های اخیر دندان‌پزشکی: التهاب موقتی عصب پس از درمان، معمولاً طی ۴ تا ۶ هفته رفع می‌شود.

مسواک زدن نادرست: فشار زیاد، زاویه نادرست یا استفاده از مسواک نامناسب.

محصولات بهداشتی دهان و دندان: دهان‌شویه‌های اسیدی یا خمیر دندان‌های سفیدکننده می‌توانند حساسیت ایجاد کنند.

غذاهای اسیدی: مانند مرکبات، گوجه‌فرنگی، نوشابه و نوشیدنی‌های شیرین.

سایر عوامل مؤثر بر حساسیت دندانی

بیماری لثه (پریودنتیت) باعث التهاب، عقب‌نشینی لثه و نمایان شدن ریشه دندان می‌شود.

دندان‌قروچه (براکسیسم) سایش مینای دندان بر اثر فشار و فشردن دندان‌ها به هم.

افزایش سن مینای دندان نازک‌تر می‌شود و لثه‌ها عقب می‌روند.

پلاک و جرم دندانی جرم باعث التهاب لثه و افزایش خطر پوسیدگی می‌شود.

خشکی دهان (زروستومیا) کاهش بزاق خطر پوسیدگی و بیماری لثه را افزایش می‌دهد. از علل آن می‌توان به داروها، پرتو درمانی و بیماری شوگرن اشاره کرد.

سیگار کشیدن افزایش خطر پوسیدگی، التهاب لثه، خشک شدن دهان و تجمع پلاک.

بیماری رفلاکس معده (GERD) بازگشت اسید معده به دهان مینای دندان را از بین می‌برد.

تشخیص و ارزیابی حساسیت دندان

در صورت درد دندانی مداوم، مراجعه به دندان‌پزشک ضروری است. دندان‌پزشک علل احتمالی را بررسی و مشکلات جدی‌تری مانند عفونت دندانی را رد می‌کند. مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:

بررسی سوابق پزشکی و دندانی

معاینه بالینی دندان با ابزار تخصصی

معاینه لثه و بررسی عمق شیارهای بین دندان و لثه

عکس‌برداری با اشعه ایکس

درمان‌های حساسیت دندانی

درمان‌های خانگی:

خمیر دندان ضد حساسیت (مانند Sensodyne): با کاهش تحریک عصب‌ها و تقویت مینای دندان.

دهان‌شویه فلورایددار: تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت.

شستشو با آب نمک: کاهش التهاب لثه‌ها.

درمان‌های کلینیکی:

درمان فلوراید در مطب: با استفاده از ژل یا روکش‌های تقویتی.

درزگیری عاج: با مواد رزینی برای بستن میکروتوبول‌ها.

عصب‌کشی (روت کانال): در موارد شدید، برای حذف درد به‌طور کامل.

جراحی لثه: در صورت عقب‌نشینی شدید لثه برای پوشش دادن ریشه‌های نمایان.

پیشگیری از حساسیت دندان

برای جلوگیری از حساسیت دندانی، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود:

مسواک زدن صحیح دو بار در روز با زاویه ۴۵ درجه و فشار ملایم

استفاده از مسواک نرم یا دارای حسگر فشار

نخ‌دندان روزانه

چکاپ دندان‌پزشکی هر شش ماه

نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از خشکی دهان

ترک سیگار

محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های اسیدی و شیرین

پرهیز از غذاهای بسیار اسیدی مانند مرکبات