هر ایرانی 5 کارت بانکی | کارتهای بانکی یکی می شود؟

تعداد کل کارت‌های صادره شبکه بانکی کشور در پایان سال گذشته به بیش از ۴۴۵ میلیون فقره رسیده است. به طور میانگین به ازای هر فرد حداقل ۵ کارت از سوی سیستم بانکی کشور صادر شده است.

بانک ملی بیشترین کارت برداشت یا همان کارت عابر بانک را صادر کرده است.

طبق آخرین گزارش بانک مرکزی، تعداد کل کارت‌های صادره شبکه بانکی کشور در پایان سال گذشته به بیش از ۴۴۵ میلیون فقره رسیده است. با فرض جمعیت ۸۵ میلیون نفری کشور می‌توان گفت به طور میانگین به ازای هر فرد حداقل ۵ کارت از سوی سیستم بانکی کشور صادر شده است.

سال گذشته عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی از طرح جدید نمایندگان مجلس برای ادغام حساب‌ها و کارت‌های بانکی افراد خبر داد.اما سرانجام این طرح همچنان نامعلوم است 

ابوالفضل ابوترابی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی  در ان مقطع گفت: اکنون ۵۰۰ میلیون کارت بانکی در کشور موجود است که میانگین آن هر ایرانی دارای ۷ کارت بانکی است که این تعداد از حساب یا کارت بانکی برای کشور به‌نوعی خطرناک است و ایجاد مشکل در مسائل اقتصادی کشور می‌کند.

ابوترابی تصریح کرد: هدف از این کار این است که تمام حساب‌ها و کارت‌های بانکی جمع‌آوری و تبدیل به یک کارت با مشخصات افراد شود تا دیگر افراد سودجو نتوانند از این حساب‌ها در جهت اهداف خودشان استفاده کنند، چون یک کارت است و افراد به آن نیاز دارند و دیگر نمی‌توانند کارت بانکی خود را به سایر افراد اجاره دهند که این اقدام از لحاظ امنیت اقتصادی برای کشور لازم است.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: حتی می‌توان این اقدام را برای کودکان ۱۰ سال به بالا نیز اعمال کرد، یعنی کارت بانکی برای کودکان و نوجوانان تعبیه شود که فقط مخصوص خرید و مسائل روزمره آن‌ها شود تا با این اقدام هم مانع از سوءاستفاده از کارت‌های بانکی بچه‌ها در کشور شویم.

چند نوع کارت بانکی داریم ؟

بانک‌های کشور پنج نوع کارت برداشت، اعتباری، هدیه و پول الکترونیک صادر می‌کنند که سهم کارت‌های برداشت بیش از دیگر کارت‌ها است.

کارت‌های برداشت درواقع همان کارت‌های رایج عابربانک است که هر بانک برای برداشت پول از حساب برای هر فرد دارنده حساب بانکی صادر می‌کند.

بر اساس این گزارش حدود دو سوم (۶۴ درصد) کارت‌های صادر شده بانک‌ها را کارت‌های برداشت تشکیل می‌دهد. تا پایان سال گذشته بیش از ۲۸۵ میلون کارت برداشت از سوی بانک‌ها صادر شده است.

کارت‌های خرید یا هدیه نیز با سهم ۳۴.۴ درصدی در جایگاه دوم و کارت‌های اعتباری نیز با سهم یک درصدی در جایگاه چهارم قرار دارد.کارت اعتباری نوعی کارت بانکی است که استفاده کنندگان خدمات و یا خریداران کالا، بدون سپرده گذاری و تنها با میزان اعتبار ریالی از پیش تعیین شده از آن برای پرداخت صورت حساب خود استفاده می‌کنند، به بیان دیگر کارت‌های اعتباری نوعی وام غیر نقدی بوده که با اعتبار اختصاص داده شده از سوی بانک عامل، فرد از آن استفاده کرده و در آینده و زمان مشخص شده اقدام به تسویه می‌کند.

کمترین میزان کارتی که از سوی بانک‌ها صادر شده نیز مربوط به کارت‌های پول الکترونیک است سهمی ۰.۵ درصدی از کارت‌های بانکی را دارد، این نوع کارت تنها از سوی دو بانک شهر و ملت تاکنون صادر شده است.

آمارها نشان می‌دهد در میان بانک‌های کشور بیشترین کارت برداشت یا همان کارت عابربانک توسط بانک ملی صادر شده، به طوری که این بانک تا پایان اسفند سال گذشته بیش از ۵۱ میلیون کارت برداشت صادر کرده است.

بانک‌های صادرات و ملت نیز هرکدام به ترتیب با صدور ۳۵ و ۳۳ میلیون کارت برداشت در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

کمترین میزان کارت برداشت صادر شده نیز مربوط به بانک خاورمیانه بوده، این بانک تا پایان اسفند سال گذشته ۲۵ هزار کارت برداشت صادر کرده است.

نکته قابل توجه این است که حدود ۲۴ درصد کارت‌های برداشت صادر شده مربوط به استان تهران و ۷۶ درصد دیگر به سایر استان‌ها تعلق دارد.

کاربرد کارت‌‌‌های بانکی

کارت‌‌‌های بانکی اولین بار در سال ۱۹۵۰ پدید آمدند. تا پیش از آن معمولا انتقال پول بین اشخاص با حمل فیزیکی پول نقد صورت می‌‌‌گرفت که امنیت پایینی داشته و همچنین نیازمند نیروی کار بیشتری، به خصوص در بانک‌ها بود. در واقع کارت‌‌‌های بانکی یکی از مهم‌ترین ابزار انتقال اعتبار میان بازیگران مختلف اقتصاد است. این کارت‌‌‌ها درواقع ابزاری برای جابه‌جایی پول نقد بین فعالان اقتصادی بدون حمل فیزیکی پول نقد است.

این کارت‌‌‌ها عموما در ادبیات بانکی به دو دسته کارت‌‌‌های اعتباری (Credit card)و کارت‌‌‌های برداشت (Debit card)تقسیم می‌‌‌شوند. کارت‌‌‌های اعتباری درواقع کارت‌‌‌هایی هستند که اعتبار آنان از طریق یک نهاد مالی تضمین شده و فرد موظف است در مدتی مشخص، اعتبار اعطا شده را به نهاد ارائه دهنده اعتبار بازگرداند.

در طرف دیگر ماجرا کارت‌‌‌های برداشت وجود دارند که درواقع نشان‌دهنده میزان بدهی بانک‌ها به دارندگان این کارت‌‌‌هاست. در بیان دیگر، اعتبار این کارت‌‌‌ها نه از سوی یک نهاد اعتباردهی، بلکه از سوی خود مشتریان بانک‌ها تامین می‌شود.

عمده کارت‌‌‌های بانکی استفاده شده تاکنون در ایران بیشتر از نوع کارت‌‌‌های برداشت بوده اما درحال حاضر بانک مرکزی در کنار دیگر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات مالی درحال ایجاد بستر مناسب جهت راه‌‌‌اندازی یک سیستم اعتبار‌سنجی مناسب است که می‌تواند به گسترش استفاده از کارت‌‌‌های اعتباری ختم شود. اما چرا افراد به سمت استفاده از چند کارت بانکی حرکت می‌کنند؟

علل تعدد کارت‌‌‌های بانکی

کارت‌‌‌های بانکی در واقع ابزاری برای انتقال اعتبار میان اشخاص گوناگون، بدون حمل فیزیکی پول نقد هستند. اما معمولا افراد تعداد زیادی کارت‌‌‌ بانکی حمل کرده و گاهی از یک بانک، چند کارت اعتباری دارند. این موضوع می‌تواند کاربری استفاده از کارت‌‌‌ها را ساده‌‌‌تر کند.

در واقع با اتصال هرکارت به یک حساب خاص، شخص می‌‌‌داند که درصورت استفاده از آن کارت، اعتبار کسر شده تنها از حساب متصل به کارت صورت خواهد گرفت در حالی که با استفاده از یک کارت برای چند حساب نیاز از است که کاربر ابتدا حساب مورد نظر را انتخاب کرده و سپس مبلغ تراکنش از حساب مذکور کسر شود که این موضوع می‌تواند به پیچیده‌‌‌تر شدن استفاده از کارت‌‌‌های بانکی و افزایش زمان موردنیاز برای استفاده از آنها ختم شود.

از دیگر علل مهم تعدد کارت‌‌‌های بانکی، رقابت میان شعب مختلف بانک‌هاست. بانک‌ها تسهیلات مختلفی را ارائه می‌دهند که برخی از این تسهیلات توسط مدیریت مرکزی بانک‌ها تصویب شده و از تمامی شعب قابل دریافت هستند.

برخی از تسهیلات نیز توسط شعب برخی از بانک‌ها برای جذب سپرده و رقابت با دیگر شعب صورت می‌گیرد. در این شرایط، شعب مشتریان را ملزم می‌کنند تا حتما در آن شعبه اقدام به افتتاح حساب کرده و تراکنش‌‌‌های خود را به کمک آن انجام دهند.

این موضوع موجب می‌شود که افراد برای دریافت تسهیلات از شعب متفاوت یک بانک ناچار به استفاده از کارت بانکی حساب مربوطه استفاده کنند تا با افزایش تراکنش‌‌‌های مالی حساب متصل به کارت، شانس خود را برای دریافت تسهیلات افزایش دهند.

نکته جالب توجه این است که به‌رغم وجود زیرساخت اتصال یک کارت به چند حساب در یک بانک، همان‌طور که پیش‌تر بیان شد به‌‌‌دلیل سخت‌‌‌تر شدن کاربری استفاده از این مسیر، بسیاری از مشتریان ترجیح می‌دهند تا از کارت‌‌‌های بانکی متعدد استفاده کنند. در نهایت می‌توان گفت سهولت استفاده از چند کارت و همچنین رقابت میان شعب مختلف مشتریان را به سمت استفاده از چند کارت اعتباری سوق می‌دهد.

معایب تعدد کارت‌‌‌های بانکی چیست؟

استفاده از چند کارت اعتباری علاوه بر مزایایی که در پی دارد، می‌تواند معایبی نیز داشته باشد. ایجاد هزینه برای سیستم بانکی یکی از مهم‌ترین ایرادهای تعدد کارت‌‌‌های بانکی است.

از طرف دیگر این موضوع احتمال سودجویی از هویت افراد را هم افزایش می‌دهد. کارمزد دریافت شده برای صدور کارت‌‌‌های بانکی در سال‌جاری مبلغ 600 تومان است، این درحالی است که پیش‌تر حسین محمودی، مدیرکل اداره بانکداری شخصی بانک ملت، در مصاحبه با ایبنا عنوان کرده بود که هزینه تمام شده هر کارت بانکی برای حدودا 4 برابر کارمزد دریافت شده صدور آن است. بر این اساس هزینه صدور هر کارت بانکی حدودا 2هزار و 400صد تومان خواهد بود.

بر اساس آمار بانک مرکزی در پایان فروردین ماه سال‌جاری، حدود 277‌میلیون کارت بانکی در کشور وجود داشته که 273‌میلیون آن کارت نقدی و 4‌میلیون عدد آن کارت اعتباری بوده است.

با محاسبه عدد سرانه تعداد کارت‌‌‌های بانکی، تقریبا به ازای هر ایرانی 5 کارت اعتباری وجود دارد و این به آن معنی است که تقریبا هزار میلیارد تومان برای صدور کارت‌‌‌های بانکی هزینه شده و تعداد این کارت‌‌‌ها نیز به‌طور روزافزون درحال افزایش است. علاوه بر این موضوع، ممکن است در فرآیند کاربری این کارت‌‌‌های بانکی نیز ایراداتی وجود داشته باشد.

تعدد کارت‌‌‌های اعتباری موجب می‌شود مشتریان بانک‌ها مجبور شوند از اطلاعات خصوصی بیشتری مانند رمزاول و دوم کارت محافظت کرده و این مساله ممکن است موجب افزایش مشکلاتی مانند فراموشی رمزکارت‌‌‌ها یا درز اطلاعات برخی از سوی مشتریان منجر شود. باتوجه به موارد گفته شده، کاهش تعداد کارت‌‌‌های بانکی می‌تواند به صرفه‌‌‌جویی در هزینه‌‌‌های بانکی منجر شده و همچنین حفاظت از اطلاعات را تسهیل کند.

آیا حرکت به سمت کاهش تعداد کارت‌‌‌های بانکی ممکن است؟

رقابت بانک‌ها در ارائه خدمات بانکی مختلف از طریق کارت‌‌‌های بانکی ارائه می‌شود و حرکت به سمت کارت بانکی واحد عملا می‌تواند رقابت میان بانک‌ها را کاهش دهد. از طرف دیگر زیرساخت این موضوع از سمت نهادهای موثر در این حوزه وجود ندارد و علاقه‌‌‌ای به انجام این کار ندارند.

هرچند برای کاهش تعدد کارت‌‌‌های بانکی بستر اتصال چند حساب بانکی به یک کارت در یک بانک واحد فراهم شده، ولی همچنان به دلیل دشواری استفاده از این قابلیت، مشتریان ترجیح می‌دهند تا از چند کارت استفاده کنند.

در نتیجه به عقیده برخی کارشناسان حرکت به سمت استفاده از NFC در کارت‌‌‌های EMV می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای موجود درنظر گرفته شود. با استفاده از این تکنولوژی که در اکثر تلفن‌‌‌های همراه وجود دارد می‌توان به کاهش تعدد کارت‌‌‌های اعتباری کمک کرد و به جای استفاده از آنها، از یک اپلیکیشن با رابط کاربری ساده استفاده کرد.

اما مشکل اینجاست که متاسفانه به دلایل مختلف، نوسازی ناوگان کارت‌‌‌خوان‌‌‌ها هزینه زیادی در بر داشته و نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی است. اما به هرحال یکی از مناسب‌‌‌ترین راهکارهای موجود برای حل مشکلات تعدد کارت‌‌‌های اعتباری در کنار نگهداری مزایای آن است.