اتفاقی که این روزها برای احمدی نژاد و پزشکیان افتاده است

شنیده‌های رویداد۲۴ از یک نظرسنجی منتشرنشده نشان می‌دهد که در ارزیابی مردم از «موفقیت دولت‌ها»، محمود احمدی‌نژاد بالاترین میزان رضایت را کسب کرده و دولت‌های حسن روحانی و مسعود پزشکیان در پایین‌ترین جایگاه قرار گرفته‌اند.

اخیراً یکی از «مراکز معتبر در حوزه نظرسنجی»، داده‌هایی درباره ارزیابی مردم از «موفقیت دولت‌ها» جمع‌آوری کرده است. هرچند این نظرسنجی منتشر نشده و به جزئیات دقیق آن دسترسی نیست، اما آنچه از آن بیرون آمده نشان می‌دهد میزان رضایت از عملکرد دولت محمود احمدی‌نژاد در بالاترین رتبه و دولت حسن روحانی در پایین‌ترین جایگاه آرای مردمی قرار گرفته است.

به گفته منابع آگاه، داده‌های تهران و سایر نقاط کشور با هم متفاوت است و محبوبیت دولت احمدی‌نژاد در تهران پایین‌تر است. با این حال به طور کلی و در سطح ملی، دولت احمدی نژاد در صدر و به ترتیب دولت‌های ابراهیم رئیسی، محمد خاتمی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، میرحسین موسوی و روحانی در ادامه این فهرست قرار گرفته‌اند. میزان رضایت مردم از دوره زمانی یکساله دولت پزشکیان، در قعر این فهرست قرار گرفته است.

نتایج این نظرسنجی تامل برانگیز است، اما با نتایج برخی نظرسنجی‌های سابق مطابقت دارد؛ سال ۱۴۰۱ در یک نظرسنجی که توسط مؤسسه استاتیس راجع به محبوبیت نیرو‌های سیاسی منتشر شده بود، شش چهره سیاسی ایران مورد بررسی قرار گرفتند. در آن نظرسنجی نیز محمود احمدی‌نژاد بیشترین محبوبیت و حسن روحانی کمترین محبوبیت را داشت.

رویداد۲۴ در گفت‌وگو با منابع آگاه به جزییات این نظرسنجی، وجود این آمارها و نتایج معتبر نهایی آن را تأیید کرده است. با این حال انتشار عمومی این گزارش در اختیار همان موسسه است و به نظر می‌رسد فعلاً تصمیمی برای رسانه‌ای شدن آن وجود ندارد. در عین حال، چند نکته درباره چنین نظرسنجی‌هایی ــ از جمله همین نمونه که احمدی‌نژاد را «موفق‌ترین» و روحانی را «غیرموفق‌ترین» معرفی کرده ــ وجود دارد:

اول اینکه شرایط زمانی هر دولت در نگاه جامعه آماری تأثیر مستقیم دارد. برای نمونه دولت سازندگی در سال‌های پس از جنگ، با سطح متفاوتی از توقعات مردم سنجیده می‌شد. علاوه بر این، گذر زمان نیز در شکل‌گیری ذهنیت جامعه نقش جدی دارد؛ یعنی ممکن است مردم در یک دوره زمانی دولتی را موفق بدانند و در دوره‌ای دیگر قضاوت متفاوتی داشته باشند. بنابراین زمان انجام نظرسنجی یکی از تاثیرگذارترین مولفه‌هاست.

دوم این نظرسنجی اساساً برای انتشار عمومی تهیه نشده و مخاطبان آن، مجموعه‌ای از نهادها و چهره‌های داخل حاکمیت هستند. آنچه بیرون درز کرده فقط رتبه‌بندی محبوبیت عمومی دولت‌هاست، اما در گزارش اصلی، موسسه نظرسنجی تفسیر تحلیلی خود را نیز ارائه می‌کند و همین تفسیر، اهمیت بیشتری نسبت به رتبه‌بندی خام دارد.

سوم بازه زمانی فعالیت دولت‌ها امکان مقایسه دقیق را محدود می‌کند. اکثر دولت‌ها دوره‌های چهارساله و در صورت تکرار هشت‌ساله دارند، در حالی که دولت سیزدهم کمتر از سه سال و دولت چهاردهم کمی بیش از یک سال عمر کرده‌اند. دولت سه ساله ابراهیم رئیسی یا دوره یک ساله دولت پزشکیان از این منظر قابل مقایسه با دولت‌های دو دوره‌ای سایر روسای جمهوری نیستند. به طور معمول با پایان دو دوره ریاست جمهوری هر دولت، میزان محبوبیت دولت‌ها به طرز چشم‌گیری افت می‌کند. در علم آمار، مقایسه باید بر اساس معیارهای یکسان انجام شود؛ چیزی که درباره دولت‌ها عملاً امکان‌پذیر نیست و همین نکته باید در تفسیر داده‌های آماری لحاظ شود.